Әдетте, нәресте емізуді аяқтауға, барлық сүт тістері пайда болған кезде, сүт сору рефлексі сөніп, емізу саны күніне 2-4-ке дейін азайғанда, 2-3 жасында дайын болады. Кейде емшек емізуді ананың ауруына байланысты немесе жаңа жүктілік пайда болған кезде тоқтатуға тура келеді. Емшекпен емізуді аяқтау мүмкіндігінше біркелкі жүретін және уақыттың басқа маңызды өзгерістерімен сәйкес келмегені жөн: мысалы, анасының жұмысқа шығуына немесе көшуге байланысты.
Емшекпен емізуді қашан тоқтату керек
Ресейдегі және шетелдегі көптеген педиатрлар баланы емшек сүтінен бас тартқанға дейін тамақтандыру керек деп санайды, бұл әдетте өмірдің үшінші жылының соңында болады. ДДҰ екі жылға дейін емізуді және ана мен бала қаласа, әрі қарай тамақтандыруды ұсынады. Бұл ұстанымды көбінесе орта есеппен қарағанда емшек сүтімен емізетін балалардың денсаулығы жақсарып, зияткерлік қабілеттері жоғары болатындығы туралы статистика растайды. Аналарға арналған ұзаққа созылған лактацияның пайдасы, сүт безі қатерлі ісігінің даму қаупін азайтатындығын айта кеткен жөн.
Бір жыл тамақтандырғаннан кейін сүт пайдасыз бола ма?
Бір жыл тамақтандырғаннан кейін емшек сүті өзінің ерекше қасиеттерін жоғалтады деген пікір дұрыс емес. Көптеген зерттеулер лактацияның екінші және үшінші жылдарында да оның құрамында барлық ақуыздар, көмірсулар, майлар, витаминдер, микроэлементтер, биологиялық белсенді заттар және тағы басқалар бар, бұл мидың дамуын ынталандыратын және нәресте денсаулығын сақтау үшін қажетті барлық заттармен қамтамасыз етеді.
Нәрестенің емізуді аяқтауға дайындығын қалай анықтауға болады
Нәрестені емшек сүтінен ажырату туралы шешім қабылдаған кезде, анасы оның жасына ғана емес, сонымен бірге оның дайындығына да мән беруі керек.
Егер нәресте күндізгі немесе түнгі ұйқыға дайындалған сайын немесе оянғаннан кейін бірден еметін болса, түнде бірнеше рет ана сүтін ішіп оянаса, емізумен барлық тамақтануды аяқтайса, демек, ол емізуді тоқтатуға әлі дайын емес. Егер анасы шексіз емізуден шаршаса, бұл жағдайда емізуді толық тоқтатуды емес, үйден шығатын мерзімді саналы түрде шектеу көмектеседі. Күндізгі уақытта бала неғұрлым көп емізуге өтініш білдірсе, соғұрлым ол үшін тамақтануды тоқтату соғұрлым көбірек стресс болады.
Сонымен қатар, емшек емізуді тоқтату ересек адамнан баланы оңай тыныштандыруға немесе өздігінен ұйықтап кетуге үйрету міндетінен босатпайды, стресс жағдайында баланы емізуді күрт тоқтату салдарынан жаңа дағдыларды үйрену қиынға соғады.
Сондықтан, емшек кезеңінің ең мұқият аяқталуы үшін нәрестенің барлық сүт тістері шыққанын күту керек, ол түнде дәретке баруды тоқтатады және кеудеге күніне бірнеше рет ғана жүгінуді бастайды.
Баланы қалай емшектен шығару керек
Емшектен шығару біртіндеп және сүйіспеншілікпен жүргені жақсы. Күні бойы емізуді жүйелеуден бастағаныңыз жөн. Ережелер мен рәсімдерді енгізу көмектеседі. Мысалы, «анаң сені сорпаны пісіріп болғаннан кейін емізеді» немесе «сен қазірдің өзінде үлкенсің, енді көшеде ембейік». Есте сақтау керек нәрсе – кез-келген жаттығуда икемділік пен біртіндеп әрекет ету маңызды, және егер сіз бірнеше рет шектеулерден бас тартсаңыз, ата-анаға ешқандай зиян тигізбейді.
Нәресте ұйықтар алдынданемесе оянғаннан кйін ғана еметін болса, сіз келесі кезеңге өтуіңізге болады. Ол үшін балаңызды емізбей «толыққанды оянуға» үйретуіңіз керек: егер анасы әлдеқашан оянып, таңғы асты дайындаса, бұл анасы оның қасында жатып, соңғы 5 минутты «ұйықтауға» тырысқаннан гөрі, бала еміуге деген ықыласынан оңай арылады.
Соңғы, ең қиын кезең – баланы емізбей ұйықтауға үйрету. Егер екі жастан асқан бала күндізгі ұйқы кезінде ембей ұйықтап қалуды үйрене бастаса, онда нәресте күндізгі ұйқыны жай тоқтата салуы мүмкін, ал сарапшылар күндізгі ұйқыны кем дегенде 5-6 жыл ұстауға кеңес береді. Сондықтан, түнгі ұйқыға дайындық кезінде «ересек адам секілді» ұйықтау жаттығуын бастаған дұрыс, содан кейін дағды қалыптасқан кезде, күндізгі ұйқыдан да емізуді алып тастау керек.
Бала емізусіз ұйықтай бастауы үшін, емізу ұйықтау рәсімінің бір бөлігі ғана емес, ұйқының ұйытқысы болуы керек. Жуынатын бөлме, массаж, кітап, ертегі, бесік жыры, қатты құшақтау – ұйқыға жату рәсімі өте жақсы болуы керек, содан кейін емізбей, баланың назарын басқа әрекеттеріне ауыстыру әлдеқайда жеңіл болады. Біріншіден, сіз баламен келісіп, емізуу уақытын қысқарта аласыз, мысалы, толық ұйықтағанша емес, 1-2 минут қана емізіп, содан кейін ананың құшағында ұйықтап кету секілді. Біраз уақыттан кейін бала тек символдық түрде емеді, содан кейін толығымен тоқтатады. Соңғысы, әдетте түн ортасында емізу. Бұл, әдетте, балада барлық сүт тістері шыққан кезде пайда болады және ол түнде дәретке бару үшін оянуды тоқтатады.
Қандай жағдайларда емізуді тоқтатпаған жөн
Егер нәресте ауырса, әсіресе өткір ішек ауруымен ауырса, емшек сүтімен емізуді тоқтатпаған жөн. Сондай-ақ, сіз оны жаздың ыстық күндерінде және профилактикалық егуден кейін бірден тоқтатпауыңыз керек. Емізуді тоқтатудың қарсы құралы баланың өміріндегі жаңа кезеңдердің басталуы мүмкін (құмыраға үйрену, күтушіні бірінші рет көру және т.б.).
Емшектен шығарудың қажетсіз әдістері – анадан бөліну және кеудеге ащы нәрсе жағу, өйткені олар балана қажетсіз күйзеліске алып келеді және оны өзгерістерге біртіндеп бейімделудің орнына, оны күрт күшейтуге мәжбүр етеді. Сонымен қатар, емшектен өткір алып тастау анадағы лактостазға және тіпті маститке әкелуі мүмкін.
Егер емізуді күрт тоқтату қажет болса, не істеу керек
Кейбір қиын жағдайларда, мысалы, ана мен баланы ұзақ уақыт бөлу, ананың ауруы, емшек сүтімен үйлеспейтін ұзақ емдеуді қажет ететін болса, лактацияны тоқтату керек. Ол үшін лактостаз бен маститтің алдын алу үшін лактацияны азайтатын шөптерді (мысалы, шалфей) ішу керек, толып жатқан кезде кеудеге жеңілдік сезімін білдіру керек. Ешқандай жағдайда кеудені тартуға болмайды, өйткені бұл сүт бездерінің зақымдану қаупін арттырады, бірақ өндірілген сүттің мөлшерін төмендетпейді. Кез-келген жағдайда лактацияны тежейтін гормондарды (парлодел, бромокриптин) пайдаланудан аулақ болған жөн, өйткені олар ананың ағзасына жойқын әсер етеді және көру өткірлігінің төмендеуі, аллергиялық реакциялар, бұлшықеттеріндегі спазм сияқты асқынуларға әкелуі мүмкін; сондай-ақ қан қысымын құлдырауға дейін төмендету (қысымның төмендеуі, өмірге қауіпті) және басқалары.
