Бала өзін-өзі лақтырып құлайтын болса, басын қабырғаға ұратын болса немесе тырнағын тістеу, өзін жарақаттау(әдейі), ерінін тістеу, өзін балағаттау, тамақ ішуден бас тарту, отбасы мүшелерімен сөйлесуден бас тарту т.б. мұндай жағымсыз мінез-құлық пен іс-әрекет аутоагрессия болуы мүмкін.
Аутоагрессия – агрессивті мінез-құлықтың әртүрлілігі, адамның өшпенділік әрекеті, өз-өзіне бағытталган жағдай. Кейде өз-өзін кемсіту түрінде байқалады. Қандайда бір жағдайлармен әсер еткен, агрессияның пайда болуына себепкер болған адамға(тітіркендіруші факторға) бағыттай алмайтын болғандықтан, өзіне-өзі бағыттауы.
Аутоагрессияның пайда болуына бейім баланың жеке қасиеттері негізінен төмендегідей.
– ұяңдық;
– өзін-өзі төмен бағалау(самооценкасының төмендігі);
– өз денесіне көңілі толмау;
-қоршаған ортасына шектен тыс сенім, басқа адамдарды сыйлауда сол адамдардың сезіміне шектен тыс берілу;
– жаны жараланғыш, құбылмалы көңіл күй;
Баладағы аутоагрессияның пайда болуының негізі себебі – отбасындағы қарым-қатынас.
Мынаны есте сақтау маңызды көп жағдайда балалар өз ата-анасының іс-әрекетін қайталайды.
Егер аутоагрессия ата-анасында болса, онда баласында да болады.
Кейде ұрыс-керістен кейін әкесі немесе анасы тамақ ішуден бас тартуы мүмкін. Өзін жазғыруы немесе жазалауы мүмкін немесе отбасы мүшелерімен сөйлеспей қоюы мүмкін.
Ата-аналарға ересек болу қажет. Шиеленісті(конфликт) жағдайда ата-аналар баламен қарым-қатынас жасай білуі қажет. Яғни, жанжалдастық екен деп балаға сөйлемей қоюға болмайды. Егер ұрыс-керіс баланың көз алдында болса ата-ана бір-бірімен татуласқанда да баланың көзінше жасау қажет. ✅ Ата-ананың жиі ұрыс керісінің себебінен балада дәрменсіздік сезімі пайда болады. Қорқыныш, өзін кінәлі сезіну(әкесін немесе анасын қорғай алмайтындығына өзін кінәлімін деп ойлау), өз эмоциясын көрсете алмау.
✅Балаға ата-ананың сүйіспеншілігі мен уақыт бөлуі, көңіл бөлуі жеткіліксіз болғанда, бала өзін жарақаттау арқылы алаңдаған ата-ананың қамқорлығы мен көңіліне қол жеткізеді. Бір сөзбен айтқанда(мүмкін бейсаналы түрде) манипуляция жасау арқылы.
