Бүгінгі таңда психологтар сандық технологиялар балаға үлкен әсер етеді деген пікірді бірауыздан қабылдады. Бізге бұл ұнайды ма, жоқ па, бірақ заманауи технологиялар қоршаған орта туралы біздің үйреншікті түсінігімізді толығымен бұзады.
Ата-аналар ұялы құрылғылардың балалардың әлеуметтік, эмоционалдық және дене аясына қалай әсер ететіні туралы дауласа, балалардың өздері өз өмірін осы құрылғыларсыз елестете алмайды. Психологтар, өз кезегінде, баланы дамыту үшін мобильді құрылғылардың әсерін қалай пайдалану керектігін ойлайды.
Көптеген зерттеушілердің пікірінше, смартфондарды балалардың қолдануында артықшылықтары мен кемшіліктері бар,сонымен қатар сандық технологиялардың болашақ ұрпақтың өмірін қалай өзгерте алатынын түсіндіреді. Осыған қарамастан, ғалымдар сандық технологиялар дәуірінде балалардың физикалық және психикалық денсаулығын сақтаудың бірнеше тәсілдерін бөліп көрсетеді. Оларды толығырақ қарастырайық.
- Баланың ұялы телефонды пайдалану уақытын шектеңіз
Ата-аналар баланың ұялы телефонын пайдаланатын уақытты басқарғанда, олар оған пайдалы сабақ табуға көмектеседі. Осылайша балалар технологияларды пайдалану мен адамдармен нақты қарым-қатынас арасындағы тепе-теңдікке қол жеткізеді.
- Дене белсенділігін көтеріңіз
Баланың компьютер немесе смартфон экранының алдында өткізетін шамадан тыс уақыт физикалық белсенділіктің жеткіліксіздігіне, артық салмаққа және басқа да теріс салдарға әкеп соғады. Баланы физикалық белсенділікке көп уақыт бөлуге шақырыңыз.
- Баланың психикалық жағдайына назар аударыңыз
Психологтар әлеуметтік желілер мен мобильді технологиялардың танымалдығы мен депрессия, үрей мен суицид әрекеттерінің өсу қарқыны арасындағы байланысты көреді. Психикалық аурулар мен балалардың жарақаттары туралы білетін ата-аналар қажет болған жағдайда балаға тезірек көмектесе алады.
- Балаға күйзелісті жеңуді үйретіңіз
Ең үлкен проблемалар цифрлық технологиялардың өзінен емес, балаларға үлкен қысым көрсетіп, олардың өмір сүру қарқынын тездетуінен болады. Әлеуметтік желілерді пайдалану балалардың құрдастарымен қарым-қатынас жасау үшін әрқашан қол жетімді болуына және өзін басқалармен салыстыруға әкеледі. Ата-аналар баланы медитация техниктеріне және стрессті төмендетудің басқа да тәсілдеріне үйреткен кезде, олар оның психикалық денсаулығы мен жалпы әл-ауқатын жақсарта алады.
- Баланы достарымен көбірек сөйлесуге ынталандырыңыз
Әлеуметтік желілер баланың құрдастарымен қарым-қатынасы мен достық қарым-қатынасы үшін мүмкіндіктерді кеңейтеді деп ойлауға оңай. Алайда қазіргі балалар мен жасөспірімдердің арасында жалғыздық сезімі өсіп келеді. Ата-аналар балаларды құрдастарымен өзара іс-қимылды қамтамасыз ететін жаппай іс-шараларға қатысуға тартуы тиіс.
- Денсаулыққа арналған интернет-ресурстарды оқыңыз
Бүгін күні интернетте баланың дене және психикалық денсаулығы туралы көптеген ақпарат бар. Оларды пайдалана отырып, сіз балада мазасыздану немесе депрессия белгілерін зерттеп және осы бұзылуларды қалай болдырмауға болатынын біле аласыз.
- Смартфонға арналған қолданбаларды пайдаланыңыз
Ата-аналар мен балаларға салауатты өмір салтын ұстануға көмектесетін смартфондарға арналған қосымшалар бар. Балалар осы қосымшалармен бір-бірімен алмасып, тапсырмаларды қиындата алады және т. б.
- Балаға ұйықтар алдында өзін-өзі ұстау ережесін үйретіңіз
Зерттеулер жатар алдында ұялы телефондарды пайдалану олардың ұйқы уақытын қысқартатындығына көптеген растаулар табуда. Бірақ ұйқы балаларға өте қажет. Бүкіл отбасы үшін ережелерді орнатыңыз: мысалы, ұялы телефондарды жатын бөлмесінен тыс жерде қалдырыңыздар.
- Балаға ұялы телефоннан қалай алаңдап, қауіпсіздікті сақтау туралы айтыңыз
Адам ұялы телефонды пайдаланғанда, ол басқа заттарға назарын жоғалтады. Мысалы, егер жасөспірім телефонға рөлде отырғанда алаңдайтын болса, ол апат қаупін айтарлықтай арттырады. Балалар олардың денсаулығы мен қауіпсіздігі телефон арқылы сөйлесуден гөрі маңызды екенін түсінуі тиіс.
- Балаға сандық технологияларды пайдалану әрқашан жоғары өнімділік емес екенін түсіндіріңіз
Зерттеулер сандық технологиялар саласындағы жетістіктер өнімділіктің өсуіне әкелмейді. Сонымен қатар, көптеген дамыған елдерде смартфондардың пайда болуымен өнімділік төмендеді. Мүмкін, смартфондар біздің күнделікті өмірімізді жеңілдетеді, бірақ олар бізді тиімдірек ете алмайды. Баланың өнімділігі мен табыстылығы оның нәтижелерге қол жеткізу қабілетіне, сондай-ақ сіздің кері байланысыңыз бен қолдауыңызға байланысты.
- Балаға интернетте өзін-өзі ұстау ережелерін түсіндіріңіз
Баланың өсіп-жетілуіне қарай сіз онымен мынадай мәселелерді талқылағаныңыз жөн: интернетте қандай жеке ақпаратпен бөлісуге болады, ал қайсысы – мүмкін емес; интернетте қалай сөйлесуге болады, ал қалай – жоқ; әлеуметтік желілерде маңызды тақырыптарды қалай талқылауға болады. Интернетте құрдастарымен қарым-қатынас жасай отырып, балаға өз қауіпсіздігі туралы есте сақтау маңызды.
- Баланың адами қасиеттерін дамытыңыз
Цифрлық технологиялардың дамуына байланысты балаларда құрдастарымен нақты қарым-қатынас тәжірибесі азаяды. Балаға ойнауға, шығармашылықпен айналысуға, қоршаған ортаға қызығушылық танытуға мүмкіндік берейік.